تبیین مفهومی تاب آوری در سکونتگاه های غیررسمی

Abstract

تاب آوری مفهومی است که در همگام با توسعه پایدار، در راس برنامه های بین المللی ، کشوری و شهری تمام نقاط جهان قرار گرفته است . ضروری است بحث تاب آوری در کشور ایران، با تنوع زیستی ، فرهنگی ، قومی ، اقلیمی ، منابع و ویژگیهای متنوع فراوان و تاریخ غنی و چالشهای متنوع آن از دیدگاههای مختلف بررسی شوند. طرح این موضوع در گفتمان امروز توسعه در ایران ضرورت ویژه ای دارد، به ویژه بافتهای آسیب پذیر از جمله سکونتگاههای غیررسمی که در کل جهان پدیدهای روبه رشد میباشد. سکونتگاههای غیررسمی بخش مهمی از عرصه های زندگی در جهان را تشکیل میدهند، به پیشبینی سازمان ملل متحد تا سال ۲۰۵۰ نیمی از جمعیت جهان در این نواحی زندگی خواهند کرد. مسایلی مانند جنگهای داخلی ، خشکسالی ، نابودی مزارع و جنگلها و منابع طبیعی ، تغییرات اقلیمی و سوانح طبیعی و مصنوع، بر افزایش فقرو مهاجرتهای ناشی از آنها دامن زده و به تبع آن شکل گیری سکونتگاههای غیررسمی برای دسترسی به مسکن ارزان قیمت و شغل سرعت بیشتری یافته است . مدیران و متخصصان شهری با مسائل پیچیدهای روبرو هستند که ظرفیتسازی برای مقابله با آنها موضوع تخصص تاب آوری است ؛ یعنی عوامل شکل گیری و توسعه سکونتگاههای غیررسمی خود جزو چالشهای تاب آوری هستند و از این رو هردو زمینه وجوه مشترک فراوانی دارند .خوشبختانه تحقق تاب آوری شهری ، در اهداف باز آفرینی پایدار شهری درایران، به عنوان یکی از اهداف چهارگانه ذکر شده است که چشمانداز مثبتی برای ارتقا این مهم به ویژه برای بافتهای ناکارآمد ترسیم میکند، هرچند این گفتمان، باید فراتر از مواجهه با سوانح آنی مانند زلزله و سیل باشد. تاب آوری به موازات کاهش فقر شهری ، ارتقا هویت و منزلت مکانی و حفاظت از ارزشها و تحقق حکمروایی شهری از اهمیت زیادی برخوردارمیباشد. چارچوب فکری تاب آوری در ساماندهی تغییرات و نیازهای پیشبینی نشده درشهرها به کار می آید. به نظر میرسد در زمانهای تغییرات سریع و تحوالتی که چالشهای جدید به سرعت در حال رخ نمودن است . ما بیش از پیش نیازمند دیدگاههای منعطفی در زمینه طرحها وتصمیم گیریهای شهری هستیم . به همین دلیل است که تاب آوری و انعطافپذیری به بخش مهمی از ابزارهای تفکردر زمینه های توسعه در تمامی ابعاد از راهبردی و ملی گرفته تا سطح محلی و محالت تبدیل شده اند. حساسیت ویژه سکونتگاههای فقیر نشین به دلیل آسیب پذیری زیاد ساکنانو موقعیت ویژه سیاسی اجتماعی -اقتصادی آنها در کشورها و نیز توسعه روزافزون آنها نیاز به مطالعه و بررسی آنها از دید تاب آوری را دوچندان میکند .این مقاله با هدف جلب توجه نقاط مشترک چالشهای تاب آوری وسکونتگاههای غیررسمی و وجوه اشتراک آنها به متخصصین و مدیران شهری تدوین شده است .