ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی با استفاده از روش تصمیم‌گیری چند معیاره فازی

Abstract

امروزه بانکها نقشی بسیار اساسی در رشد و توسعه اقتصادی کشور دارند. بدلیل فقدان کارائی و افزایش دارایی های غیر عملکردی در بانکهای دولتی ، بانکهای بخش خصوصی برای توسعه اقتصادی بسیار مهم تلقی میگردند. از این رو ارزیابی عملکرد بانکهای خصوصی بسیار با اهمیت میباشد و برای مدیران بانکی به یکی از مهمترین فعالیتها تبدیل شده است. به همین دلیل میبایست میزان کارایی بانکهای خصوصی ارزیابی گردد. تئوریهای مدیریت مالی برای سنجش عملکرد از شاخص های مختلفی استفاده مینمایند که بر اساس مجموعه ای از تحقیقات نسبت های مالی برای ارزیابی عملکرد یک بانک استفاده می شود. مجموعه اصلی شاخص های توانایی مالی با استفاده از مرور جامع مبانی نظری پژوهش برای یک موسسه سپرده پذیر عبارتند از : نسبت کفایت سرمایه ، حاشیه سود خالص، بازده صندوق بلندمدت ، درآمد بهره به کل وجوه، بازگشت سرمایه خالص ، نسبت پوشش هزینه‌های مالی، هزینه‌های عملیاتی به کل وجوه ، سود عملیاتی به کل وجوه ، بهره صرف شده به کل وجوه. در این پژوهش بانکهای بخش خصوصی در ایران بر اساس عملکرد مالی آنها با استفاده از شاخص های مالی تحت مدل تصمیم گیری فازی اولویت بندی شده اند. تحقیق حاضر از منظر ماهیت کاربردی-توسعه ای و از منظر روش پیمایشی می‌باشد و از نظر ماهیت داده‌ها از نوع کیفی می‌باشد. در این پژوهش شاخص‌ها و گزینه‌های ارزیابی عملکرد بانک‌های بخش خصوصی در ایران بر اساس شاخص‌های توانایی مالی به کمک مرور ادبیات مطالعات مختلف، با استفاده از روش‌های دلفی فازی، ماتریس مقایسات زوجی و تاپسیس فازی با ارائه 3 پرسش نامه در 3 مرحله میان 36 نفر افراد نمونه آماری شامل کارشناسان با سابقه کاری حداقل 5 سال و مدرک فوق لیسانس و بالاتر از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به تحلیل و بررسی پرداخته شد. نتایج روش دلفی فازی نشان داد شاخص‌های درآمد بهره به کل وجوه، سود عملیاتی به کل وجوه و بهره صرف شده به کل وجوه باید حذف شوند. بر اساس نتایج ماتریس مقایسات زوجی شاخص نسبت پوشش هزینه‌های مالی مهم‌ترین و شاخص هزینه‌های عملیاتی به کل وجوه کم اهمیت‌ترین شاخص میباشد. با توجه به نتایج تاپسیس فازی براساس وزن‌های حاصل از ماتریس مقایسات زوجی نیز به ترتیب بانک کارفرین، بانک انصار و بانک پاسارگاد رتبه 1 الی 3 را به خود اختصاص دادند. نتایج این تحقیق نشان میدهد مدیران بانکی میتوانند با پایش و بررسی دقیق شاخص های شش گانه شناسایی شده در این پژوهش و تاکید بر بهبود عناصر سازنده این شاخصها نسبت به ارتقاء کیفی و افزایش توانگری مالی بانک کمک شایانی بنمایند . لازم به ذکر است در نهادهای مالی ارتقاء توانایی مالی میتوانند بر ابعاد دیگر آن نهادها نیز تاثیرگذار باشند و از جمله به ایجاد اعتماد نزد مشتریان ، افزایش تعداد مشتریان و توسعه سایر ابزار های مالی در آن نهاد بیانجامد.