بررسی چالش‌ها و نقاط ضعف ضوابط تشخیص صلاحیت پیمانکاران در نظام فنی و اجرایی یکپارچه کشور

Abstract

پیمانکاران یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در حوزه عمرانی و اقتصادی کشور هستند که نقش کلیدی در نیل به اهداف نظام فنی و اجرایی کشور دارند. از آنجا که بخش اعظمی از اعتبارات عمرانی به‌واسطه پیمانکاران در طرح‌ها و پروژه‌های کشور هزینه می‌شود، تشخیص صلاحیت پیمانکاران تأثیر مستقیمی در جلوگیری از هدر رفت منابع، ارتقاء کیفیت خدمات ارائه شده و نیل به اهداف نظام فنی و اجرایی کشور خواهد داشت. مطابق ماده 22 قانون برنامه و بودجه، وظیفه تشخیص صلاحیت مشاوران و پیمانکاران بر عهده سازمان برنامه و بودجه است. در این راستا سازمان برنامه و بودجه اقدام به تصویب و ابلاغ آئین‌نامه تشخیص صلاحیت پیمانکارن نموده است. از آنجا که دریافت گواهینامه صلاحیت پیمانکاری پیش نیاز حضور شرکت‌ها در فرآیند ارجاع کار و مناقصه می‌باشد، تشخیص صلاحیت پیمانکاران شایسته و توانمند یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر موفقیت اجرای پروژه‌های عمرانی است. در این پژوهش به بررسی و ارزیابی ضوابط، شاخص‌ها و معیارهای تشخیص صلاحیت پرداخته شده است تا چالش‌ها و نقاط ضعف و قوت آن استخراج شود. به این منظور از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، مصاحبه و پرسشنامه طیف لیکرت نظرات 394 نفر از عوامل ذینفع در تشخیص صلاحیت پیمانکاران مانند مشاوران و پیمانکاران، دستگاه‌های اجرایی، سازمان برنامه و بودجه و تشکل‌های صنفی، گردآوری و تجزیه و تحلیل شد. همچنین با استفاده از نظرات 12 نفر از صاحبنظران و نخبگان تشخیص صلاحیت، گزینه‌های مطرح برای برعهده گرفتن وظیفه تشخیص صلاحیت پیمانکاران به روش تحلیل سلسله مراتبی AHP با استفاده از نرم‌اقزار Expert Choice اولویت بندی شد. بر اساس نتایج حاصله سازمان برنامه و بودجه مناسب‌ترین گزینه برای برعهده گرفتن وظیفه تشخیص صلاحیت پیمانکاران تشخیص داده شد. از طرفی اصلاحاتی برای معیارهای موجود و نیز معیارهای جدیدی برای تشخیص صلاحیت پیمانکاران پیشنهاد شد. با توجه به تحلیل آماری نتایج بدست آمده، اصلاح ضرائب تصحیح سوابق کاری، اعطای پایه برتر، حمایت از تکنولوژی‌های نوین ساخت، حمایت از صدور خدمات فنی و مهندسی و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت، ارزیابی توان مدیریتی و مدت اعتبار گواهینامه‌های صلاحیت، با اهمیت‌ترین موضوعات شناخته شدند.