تدوین مدل بلوغ مدیریت ایمنی در پروژه های عمرانی (مطالعه موردی: پروژه های ساختمانی)

Abstract

در پژوهش حاضر به بررسی پارامترهای مدل بلوغ ایمنی و عوامل تاثیرگذار بر عملکرد این مدل پرداخته شد. به همین منظور تلاش شد تا پس از شناسایی مهمترین چالش ها و پیش نیازهاي توسعه مدل های بلوغ مبتنی بر مدیریت ایمنی در پروژه های ساخت، اثرگذاری مدل در کارگاه های ساخت و ساز با مطالعه موردی در پروژه های ساختمانی کشور مورد ارزیابی قرار بگیرد. در اين راستا با استفاده از مدل بلوغ توسعه یافته و از طریق پرسشنامه، به ارزیابی سطوح مدل پرداخته شد. لازم به ذکر است که روش تحقیق در این پژوهش از نوع پیمایشی و ارزیابی بر مبنای ارائه مدل بر اساس مدل EFQM و ارزیابی آن به روش RADAR بوه است. مدل بلوغ توسعه یافته در ارزیابی مدیریت ایمنی شامل 4 دسته توانمندسازها (طرح ریزی، اجرا، بررسی و اقدام) و سه دسته نتایج (عملکرد در سه حوزه ایمنی، سلامت و محیط زیست) می باشد. این متغیرها خود دارای زیرمعیارهایی برای ارزیابی می باشد و در مجموع 54 زیرمعیار برای بررسی مطلوبیت مدل ارائه شد. علاوه بر این، مهمترین موارد مدل بلوغ مذکور در 5 عامل اصلی شامل رهبری، کارکنان، استراتژی، منابع و فرآیند مورد ارزیابی قرار گرفت تا بدین طریق، وضعیت پروژه‌های ساختمانی تهران از نظر بلوغ ایمنی مورد سنجش قرار گیرد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در بخش امتیازدهی اولیه مربوط به متغیر طرح ریزی و رهبری بیشترین امتیاز به ترتیب مربوط به زیرمعیارهای (1) تدوين برنامه ایمنی پروژه توسط مدیران و رهبران پروژه و اجرای آن، (2) قرار دادن ساختار پروژه در راستاي تحقق اهداف ایمنی پروژه توسط رهبران بوده است. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی زیرمعیارهای مربوط به عامل خط مشی و استراتژی، نشان داد که به ترتیب زیرمعیارهای (1) مبتني بودن خط¬مشي و استراتژي پروژه در ایمنی پروژه بر قوانين ملي و محلي، (2) کنترل خط¬مشي و استراتژي پروژه از درجه اهمیت بیشتری برخوردار می باشند. در تحلیل عامل سوم یعنی متغیر بررسی و مدیریت مشخص شد که زیرمعیارهای (1) سازگاری برنامه¬ها و منابع انساني با اهداف ایمنی پروژه و (2) بکارگیری برنامه و طرح و منابع حرفه ای در پروژه و سازگاری آن با اهداف ایمنی پروژه از درجه اهمیت بیشتری برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از بررسی عامل چهارم یعنی متغیر اقدام نشان داد که فرآيندهاي كليدي و پشتيبان اهداف بلند مدت ایمنی پروژه می بایست طوری طراحي شوند که محصولات و خدمات نهایی پروژه در چارچوب دغدغه¬هاي نظام ایمنی باشد. علاوه بر این، نتایج تحلیل عامل ایمنی نشان داد که تمامی زیرمعیارهای متغیر ایمنی شامل (1) رعایت ایمنی در طراحی پروژه شده، (2) رعایت ایمنی در ساخت و تولید پروژه و (3) رعایت ایمنی در محصول نهایی پروژه امتیازات بالایی کسب نموده اند که نشان از اهمیت بالای رعایت مسائل ایمنی در پروژه های ساختمانی می باشد. در تحلیل عوامل سلامت و محیط زیست نیز بیشترین امتیاز به ترتیب مربوط به گزینه های رعایت سلامت محیط و رعایت حفاظت از هوا دارای بیشترین اهمیت بوده اند. درنهایت نتایج نهایی نشان داد که وضعیت موجود پروژه های ساختمانی تهران از نظر ارائه مدل بلوغ ایمنی در وضعیت مطلوبیت متوسط رو به پایین قرار دارد و بیشترین امتیازات کسب شده به ترتیب مربوط به معیارهای (1) تحت نظر قرار دادن ساختار پروژه در راستاي تحقق اهداف مدیریت ایمنی و (2) ايجاد انگيزه و تشويق در برنامه ایمنی پروژه از سوی مدیران پروژه جهت توانمندسازي کارکنان (تفويض اختيار) می باشد که تا حد قابل قبول در پروژه ها اعمال شده است. همچنین نتایج رتبه بندی نهایی 5 عامل اصلی نشان داد که عواملی همچون رهبری، کارکنان، استراتژی، منابع و شرکا و فرایند به ترتیب دارای بیشترین اهمیت می باشند. این نتیجه حاکی از آن است که مدل ایمنی در پروژه های ساختمانی تهران در عامل رهبری نسبت به سایر عوامل تلاش بیشتری می شود تا بهبود یابد.