مدیریت ریسک پروژه ها در راستای توسعه زیرساخت های حمل و نقل کشور با رویکرد استاندارد PMBOK (مطالعه موردی: پروژه ملی ساماندهی تقاطع سنگ بست در بزرگراه مشهد- دوغارون)

Abstract

ريسك، پتانسيلي است كه مي تواند مشكلاتي در اجراي پروژه و دستيابي به اهداف آن ايجاد نمايد. ريسك جزء ذاتي تمام پروژه ها است و امكان حذف كامل آن وجود ندارد. اگرچه مي توان براي كاهش تأثير ريسك در دستيابي به اهداف پروژه، آن را به طور مؤثري مديريت كرد؛ اما احتمال رخداد آن حداقل دريكي از ابعاد پروژه از قبيل محدوده، زمان، هزينه يا كيفيت وجود دارد. بنابراين شناسايي، تجزيه و تحليل و اولويت بندي ريسك، ميتواند نقش بسزايي در موفقيت پروژه داشته باشد. كشورهاي درحالتوسعه براي رسيدن به رشد، مجبور به افزايش سرمايهگذاري در بخشهاي زيربنايي هستند. اين بخشها علاوه بر تأمين نيازهاي اساسي، تأثير مثبتي بر تسريع توسعه اقتصادي دارند. هرچند كشورهاي درحالت وسعه اي مانند ايران، براي رسيدن به اين هدف، با محدوديتها و عدم اطمينانهايي روبه رو ميشوند، اما براي غلبه بر آنها يا كاهش آنها، ناچارند كه بخش هاي خصوصي داخلي و خارجي را در پروژه ها يا خدمات زيربنايي درگير كنند. بنابراين با توجه به ماهيت نامطمئن پروژه ها و لزوم صرف بهينه منابع، هر پروژه با عدم اطمينان هايي مواجه است. اين اعتقاد كه پروژهها سرشار از عدم اطمينانهايي مانند مهارتهاي فني يا كيفيت مديريت و ... هستند، اين واقعيت را تقويت ميكند كه بسياري از پروژهها در دستيابي به اهداف منافع، هزينه، محدوده و زمان مورد انتظار شكست ميخورند. وجود ريسك و عدم قطعيت در پروژه موجب كاهش دقت در تخمين مناسب اهداف شده و از كارايي پروژهها ميكاهد. بنابراين، نياز به شناخت و مديريت ريسك در پروژه، كاملاً روشن است. با توجه به اهميت علم مديريت پروژه، در سالهاي اخير، استانداردهاي متنوعي در اين زمينه پديد آمده اند. اين استانداردها شامل اصول پايه اي و الزاماتي است كه براي مديريت موفق يك پروژه يا پياده سازي سيستم مديريت پروژه يك سازمان لازم به نظر ميرسد كه نويسندگان در نگارش اين مقاله از پژوهش هاي مستقل خود در اين حوزه بهره برده اند و در طرح آن و ساختار و محتواي مقاله به رويكرد استانداردي نظير PMBOKبراي مديريت ريسك پروژهها نيز نيم نگاهي تحليلي داشته اند. از ديگر سو، پروژه هاي راه سازي، بخش عظيمي از اعتبارات و منابع مالي يك كشور را به خود اختصاص مي دهند در هر مرحله ازآنجام يك پروژه راه سازي، ريسك هاي متفاوتي وجود دارند كه مانع از رسيدن پروژه ها به اهداف اصلي پروژه يعني زمان، هزينه و كيفيت بوده و ازنقطهنظر مديريت پروژه، تحليل و كنترل اين ريسكها بسيار حائز اهميت است. همچنين با استفاده از نتايج حاصله و شناسايي ريسك هايي كه احتمال وقوع آنها در اينگونه پروژه ها زياد مي باشد، مي توان قبل از شروع پروژه، برنامه ريزي مؤثري را جهت پيشگيري از وقوع اين عوامل انجام داد و يا تأثير آنها را بر اهداف اصلي پروژه به حداقل رساند، اگرچه محققان معتقدند با بررسي عوامل به وجود آورنده تأخيرات و تعيين تأثير هر يك از آنها مي توان تا حد زيادي ريسك ها را كنترل و مديريت كرد