ارائه الگوي انتخاب استراتژي هاي پاسخ به ريسك پروژه (مطالعه موردي پروژه هاي شبكه جمع آوري فاضلاب مشهد)

Abstract

شناسایی و ارزیابی ریسك ها در مراحل اجرای پروژه تنها زمانی ارزشمند خواهد بود که بتوان پاسخ های مناسبی در قالب برنامه پاسخ به ریسك تدوین نمود. بررسی ادبیات موضوع نشان می دهد که ابزارها و روش های اندکی در زمینه انتخاب استراتژی پاسخ به ریسك ارائه شده است که هر یك دارای محدودیت هایی هستند،که این بیانگر عدم وجود فرآیندی جامع و نظام مندی در این زمینه می باشد. پروژه های ساخت به علت مشارکت تعدادی زیادی از طرف های قرارداد، و خصوصیاتی خاص از قبیل بازه زمانی زیاد، فرآیند های پیچیده و تراکم مالی ، با ریسك های زیادی مواجه اند، با این حال پیچیدگی و منحصر بفرد بودن فعالیت ها در پروژه های زیر بنایی در سطح بالاتری شناسایی شده است. شبکه های جمع آوری فاضلاب به عنوان یکی از مهمترین پروژه های زیر بنایی نقش مهمی در رفع آلودگی و معضلات زیست محیطی، و نیل به اهداف توسعه پایدار شهری ایفا میکند. از این رو توسعه ی یك الگوی مناسب با ترکیبی از روش های موجود بر پایه مسائل کمی و تحلیلی که بتواند رخدادهای ریسك، اقدامات اصلاحی کاهش (احتمال و تاثیر) ریسك و تاثیرات متقابل پاسخ های ریسك در این پروژه ها را به صورت یکپارچه بررسی نماید، امری ضروری است. در این تحقیق به منظور تعیین استراتژی ها و اقدامات پاسخگویی به ریسك های کلیدی در یك ساختار شش مرحله ای ابتدا ریسك های مرتبط شناسایی شد، سپس این ریسك ها توسط روش تاپسیس در محیط فازی مورد ارزیابی قرار گرفتند. که نتیجتا 03ریسك کلیدی تعیین گردید. همچنین به طور همزمان استراتژی های پاسخ به ریسك ها مورد نظر سنجی قرار گرفت و بر اساس نتایج آن، در مرحله بعد راهکارهای پیشنهادی پاسخ به ریسك ارائه شد. به منظور ارزیابی راهکارهای پاسخ از معیارهای قابلیت اجرای پاسخ، تاثیر پاسخ بر هزینه، زمان و کیفیت و هزینه اجرای پاسخ استفاده شد که در آن راهکارهایی که بالاترین امتیاز را در گروه خود کسب نموده اند به عنوان راهکار مناسب برای مقابله با ریسك مورد نظر پیشنهاد می شوند. اغلب ریسك های شناسایی شده از لحاظ موضوعی در حیطه ریسك های مالی قرار دارند، این ریسك ها شامل تاخیر در پرداخت ها توسط کارفرما، عدم تامین مالی پروژه توسط کارفرما، افزایش تورم و عدم توانایی لازم پیمانکار در مدیریت مالی موضوع پیمان می باشد. از دیگر ریسك های کلیدی شناسایی شده می توان به برخی از ریسك های زمانی، مدیریتی و فنی اشاره کرد. به منظور پاسخگویی به ریسك های مالی از جانب کارفرما، پیشنهاد می شود توانایی کارفرما در پرداخت های انجام شده ی پروژه های پیشین وی توسط پیمانکار مورد بررسی قرار گیرد ، همچنین در نظر گرفتن ضریب اطمینان در اعلام قیمت به کارفرما می تواند این دسته از ریسك ها را کاهش دهد، و نیز به منظور کاهش تاثیر ریسك های مالی مرتبط با تورم، پیشنهاد می شود تا پیمانکار علاوه بر استفاده از ظرفیت تعدیل، در صورت توجیه پذیر بودن، مصالح استراتژیك را پیش خرید نماید. از آنجا که احتمال برخورد با معارض زیر سطحی نیز اجتناب ناپذیر است توصیه می شود تا پیمانکاران با انجام سونداژ مسیر درجه این ریسك را کاهش دهند. همچنین به منظور کاهش ریسك های مدیریتی، علاوه بر نظارت ریز بینانه ی زیر دستان، پیشنهاد می شود پیمانکاران به دنبال یك رابطه نزدیك و هماهنگ با دیگر ارکان پروژه باشند. لازم به ذکر است که تهیه یك برنامه زمانبندی مناسب بسته به قضاوت ذهنی و پروژه های پیشین و مطالعه کامل اسناد قراردادی موجب کاهش ریسك های زمانی خواهد شد